บทคัดย่อ

โรคเหี่ยวในพริกจากเชื้อ Phytophthora เป็นโรคที่สําคัญซึ่งเข้าทําลายและทําให้สูญเสียผลผลิตพริกเป็นจํานวนมากในแต่ละปี การพัฒนาพันธุ์พริกที่ต้านทานต่อโรคนี้ส่วนใหญ่ได้พันธุกรรมความต้านทานจากพันธุ์ CM334 (‘Criollo de Morelos 334’) ซึ่งในชุดโครงการนี้ได้รับความอนุเคราะห์เมล็ดพันธุ์จาก AVRDC ประเทศไต้หวัน และ TVRDC เพื่อการพัฒนาพันธุ์พริกของประเทศไทยให้มีความต้านทานต่อเชื้อดังกล่าว  การศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาของเชื้อรา Phytophthora capsici ที่รวบรวมจากแหล่งปลูกพริกในประเทศไทย 8 ไอโซเลท พบวา มีลักษณะแตกต่างกัน และเชื้อสาเหตุจํานวน 5 ไอโซเลท ค่อนข้างต้านทานต่อสารเคมี metalaxyl ที่ความเข้มข้น 100 ppm กลุ่มเชื้อราที่มีความรุนแรงในการเข้าทําลายสูง ได้แก่ ไอโซเลทขุนวาง เชียงราย ตาก และแม่สอด ซึ่งสามารถใช้ยืนยันความตานทานของพริกพันธุ์ CM334 และ Tit Paris (ต้านทานและค่อนข้างต้านทาน ตามลําดับ) โดยที่พริกพันธุ์อื่นๆ แสดงอาการไม่ต้านทานต่อเชื้อ เมื่อสํารวจความแตกต่าง ทางพันธุกรรมโดยใช้ RAPD primers จํานวน 80 หมายเลข สามารถจําแนกกลุ่มพันธุ์พริกที่ทดสอบได้เป็น 6 clusters โดยพันธุ์ CM334 มีความแตกตางทางพันธุกรรมจากกลุ่มพริกพันธุ์ไทย และไพรเมอร์ หมายเลข s14751233 เพียงหมายเลขเดียวที่ปรากฏแถบดีเอ็นเอ สําหรับพันธุ์ CM334 แต่ไม่ปรากฏแถบดีเอ็นเอในพันธุ์ที่ไม่ต้านทานอื่นๆ นอกจากนี้ไพรเมอร์หมายเลข s14591256 ให้แถบดีเอ็นเอที่ใช้จําแนกพันธุ์ในกลุ่มต้านทาน 2 พันธุ์ได้ และสามารถนําข้อมูลความแตกตางทางพันธุกรรมเหล่านี้มาประกอบการพิจารณาเพื่อประโยชน์ในการปรับปรุงพันธุ์พริกที่ต้านทานต่อโรคเหี่ยวเนื่องจากเชื้อ Phytophthora สําหรับปลูกในประเทศไทยอย่างเป็นระบบต่อไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มประชากรลูกผสมระหว่างพันธุ์ CM334 และพันธุ์ไม่ต้านทาน DK และ พจ 5-3-1-1 เมื่อนําผลการศึกษาข้างต้นมาพิจารณาประกอบกับผลการศึกษาการเพาะเลี้ยงอับละอองเกสรของพริกที่พบว่า ระยะขนาดดอกระหว่าง 2.6-3.0 มม. เป็นระยะที่สามารถชักนําให้อับละอองเกสรของพริกพันธุ์ CA 365 เกิดเป็นแคลลัสสูงสุด (10%) บนอาหารสูตร CP ที่เติม Kinetin 0.5 มก./ลิตร แต่ขนาดดอก 3.1-4.0 มม. เป็นระยะที่ชักนําให้เกิดต้นได้เฉลี่ย 3% บนอาหารสูตร CP ที่เติม Kinetin 0.5 มก./ลิตร และ 2,4-D 0.5 มก./ลิตร ในขณะที่อาหารสูตร regeneration medium ที่ประกอบด้วย Kinetin 0.1 มก./ลิตร ช่วยให้พัฒนาเป็นต้นได้ และผลการศึกษาต้นทุนและวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของต้นทุน ปริมาณ และกําไรที่พบว่า เกษตรกรผู้ปลูกพริกที่สํารวจ 10 ราย มีอัตราผลตอบแทนที่แตกต่างกันตามต้นทุนโดยเฉพาะอย่างยิ่งต้นทุนในการจัดการโรค ที่คิดเป็นสัดสวนตั้งแต่ 8.63-30.98% ของต้นทุนโดยรวม และ 4.11-33.16% ของกําไรสุทธิ การบูรณการผลการทดลองข้างต้นชี้ให้เห็นถึงศักยภาพในการพัฒนาพันธุ์พริกที่มีความต้านทานโรคจากเชื้อ Phytophthora เพื่อส่งเสริมการผลิตพืชผลทางการเกษตรที่มีความปลอดภัยต่อผู้บริโภค สิ่งแวดล้อมและให้ผลตอบแทนที่ดีขึ้นสําหรับเกษตรกรอย่างยั่งยืน