[notice class="notice"]การทำมะม่วงแฟนซี[/notice]

โดยอาจารย์พิชัย สมบูรณ์วงศ์

นักวิชาการเกษตรชำนาญการพิเศษ ฝ่ายนวัตกรรมและถ่ายทอดเทคโนโลยี
สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เชียงใหม่

มะม่วงเป็นไม้ผลที่คนไทยนิยมปลูกและบริโภคมาช้านาน มีทั้งมะม่วงที่กินผลดิบและผลสุก มะม่วงสามารถนำมารับประทานเป็นผลไม้และนำมาทำเป็นอาหารหลากหลายชนิด ตั้งแต่มะม่วงน้ำปลาหวาน ข้าวเหนียวมะม่วง ยำมะม่วง ยำปลาดุกฟู และยังนำไปแปรรูป เช่น แช่อิ่ม มะม่วงดอง มะม่วงกวน มะม่วงแผ่น ขนม ไอศกรีม และน้ำมะม่วงปั่น การทำการเกษตรในปัจจุบันไม่ว่าจะเป็นเกษตรกรหรือประชาชนทั่วไป จำเป็นจะต้องมีองค์ความรู้หรือมีความรอบรู้ในพืชชนิดนั้น ๆ อย่างลึกซึ้ง รู้แจ้งเห็นจริง รู้การวางแผนการผลิตตลอดถึงการตลาด เมื่อปลูกแล้วสามารถควบคุมได้ทุกขั้นตอนตั้งแต่การเจริญเติบโต การออกดอก ติดผล รสชาติความหวานและคุณภาพผลผลิตต้องสั่งได้ทุกขบวนการ จึงจะทำการเกษตรในพืชชนิดนั้น ๆ ประสบความสำเร็จ

การทำมะม่วงแฟนซี
การทำให้มะม่วงหนึ่งต้นมีผลหลากหลายสายพันธุ์ และมีมะม่วงไว้รับประทานเกือบตลอดทั้งปี ชื่อเป็นมงคล เป็นไม้ประดับ สีผลสวยงาม โดยการเปลี่ยนยอดหรือเปลี่ยนกิ่งพันธุ์ เหมาะสำหรับท่านที่มีพื้นที่รอบบริเวณบ้านน้อย ต้องการที่จะปลูกไม้ผลไว้บริโภคตลอดทั้งปี ตามฤดูกาล ไม่ต้องเปลืองเงินซื้อหาและปลอดภัยจากสารเคมีตกค้าง ปลูกไม้ผลหลายชนิด ในการปลูกมะม่วง มะยงชิด มะนาว ลำไย ละมุด ส้มโอ ลิ้นจี่ ลองกอง มังคุด ทุเรียน เงาะ มะพร้าวน้ำหอม อย่างละต้น แต่อยากจะปลูกมะม่วงมัน มะม่วงที่มีกลิ่นหอม มะม่วงที่มีสีสันสะดุดตาไว้หลายๆต้นก็ปลูกไม่ได้เนื่องจากพื้นที่จำกัด เทคนิคการขยายพันธุ์มะม่วงโดยวิธีเสียบยอดหรือโดยการเสียบข้างและเสียบเปลือก สามารถตอบสนองความต้องการของท่านได้ ผู้เขียนจะขออนุญาตแนะนำท่านที่คิดจะปลูกมะม่วงแฟนซีไว้บริโภคภายในครัวเรือน หรือผู้ที่คิดจะผลิตมะม่วงแฟนซีในภาชนะไว้จำหน่ายเพื่อเป็นอาชีพหลักหรืออาชีพเสริมเพิ่มรายได้ ให้มีแนวคิดในจุดขาย ในการทำมะม่วงแฟนซี ให้ประสบความสำเร็จและตอบคำถามต่าง ๆ ได้

พันธุ์มะม่วงที่จะแนะนำให้ใช้ในการเปลี่ยนยอดหรือกิ่งมะม่วง 4-5 สายพันธุ์ ควรต้องมีคุณลักษณะ ดังนี้
1. ออกดอกติดผลง่าย ไม่เว้นปี
2. ต้านทานต่อโรคและแมลงพอสมควร
3. ทนต่อสภาพ ดิน ฟ้า อากาศ
4. ชื่อเป็นมงคล
5. ออกดอกติดผลทะวาย 2-3 รุ่นต่อปี
6. รับประทานผลดิบได้อร่อย รับประทานผลสุกก็อร่อย สามารถแปรรูปได้หลากหลาย
7. ผลผลิตราคาดี เป็นที่ต้องการของตลาดและผู้บริโภค

มะม่วงมหาชนก

1.มะม่วงมหาชนก
เป็นมะม่วงลูกผสมระหว่างมะม่วงพันธุ์ซันเซ็ท กับมะม่วงหนังกลางวันหรือมะม่วงงาหม่น ผลดิบมีรสเปรี้ยว ผลสุกผิวสีแดงอมส้มปนเขียวเล็กน้อย กลิ่นหอม รสหวาน สามารถทำแปรรูปได้หลากหลาย เช่น น้ำมะม่วงปั่น ขนม และไอศกรีม

 

มะม่วงมันขุนศรี

2.มะม่วงมันขุนศรี
มะม่วงมันบางขุนศรี ย่านตลิ่งชัน เขตบางกอกน้อย ทรงผลจะแหลมและงอน หัวจะป้าน ติดผลดก ผลดิบมีรสเปรี้ยว เมื่อผลเริ่มแก่จะมีรสมัน หวานอมเปรี้ยว เนื้อละเอียด คล้ายน้ำดอกไม้ ผลสุกรสหอมหวาน ปัจจุบันเป็นที่นิยมของตลาดและประชาชนทั่วไป

 

มะม่วงน้ำดอกไม้สีทอง

3.มะม่วงน้ำดอกไม้สีทอง
ผลไม้ของอำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา ผลดิบรับประทานจิ้มน้ำปลาหวานอร่อยมาก เพราะเนื้อละเอียด ไม่เปรี้ยวมาก เมื่อผลเริ่มแก่ นิยมรับประทานผลสุก รสหอมหวาน เนื้อละเอียด เมล็ดลีบ รับประทานคู่กับข้าวเหนียวมูล ปัจจุบันเป็นที่ต้องการของตลาดทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ

 

มะม่วงโชคอนันต์

4.มะม่วงโชคอนันต์
มะม่วงที่ค้นพบโดย อ.ประสงค์ คงวิทยานนท์ ศิษย์เก่าแม่โจ้ เจ้าของสวนกุหลาบเชียงใหม่ ติดผลดก ออกผลทะวายตลอดทั้งปี ประมาณ 3 รุ่น เปลือกหนา ทนต่อสภาพดิน ฟ้า อากาศ ผลดิบรสเปรี้ยว เหมาะสำหรับทำยำต่าง ๆ เช่น ยำมะม่วง หรือยำปลาดุกฟู และนำมาแปรรูปได้หลายอย่าง เช่น มะม่วงดอง มะม่วงแช่อิ่ม เป็นต้น ผลสุกเนื้อเหลืองแข็ง กลิ่นหอม คนต่างประเทศชอบรับประทาน

 

มะม่วงอาร์ทูอีทู

5.มะม่วงอาร์ทูอีทู
มะม่วงจากประเทศออสเตรเลีย ติดผลดก เนื้อเหนียวละเอียดไม่มีเสี้ยน รับประทานผลสุกรสชาติหวานอมเปรี้ยว เนื้อในเมื่อสุกจะเป็นสีเหลือง ผิวภายนอกสีแดงอมส้ม สะดุดตา ปัจจุบันผลิตเพื่อการส่งออก ไปยังประเทศจีน ญี่ปุ่น และสิงค์โปร

วัสดุ อุปกรณ์และการมะม่วงแฟนซี

วัสดุ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำ		ด้านบนคือยอดที่ให้ผลผลิตแล้ว ส่วนด้านล่างคือยอดที่ยังไม่ให้ผลผลิต

 

มะม่วงในภาชนะ		มะม่วงออกดอก

กิ่งที่ทำการเปลี่ยนยอดเรียบร้อยแล้ว

 

ต้นมะม่วงหนึ่งต้นที่มีหลากหลายสายพันธุ์ 1.พันธุ์น้ำดอกไม้สีทอง 2.พันธุ์โชคอนันต์ 3.พันธุ์มันขุนศรี 4.พันธุ์มหาชนก 5.พันธุ์อาร์ทูอีทู

ต่อไปเป็นการขยายพันธุ์มะม่วง โดยการเสียบยอดแบบเสียบข้าง

การเสียบยอดแบบเสียบข้าง

เลือกต้นตอที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณไม่เกิน 1 นิ้ว เฉือนต้นตอลงมาเป็นมุม 20 - 30 องศา ให้รอยเฉือนยางประมาณ 2 - 3 นิ้ว ตำแหน่งรอยเฉือน ประมาณ 4 - 6 นิ้ว สูงจากพื้น เลือกยอดพันธุ์ดี ความยาวประมาณ 3 นิ้ว ยอดพันธุ์ดีมีใบเขียวเข้มและควรมีตายอด ริดใบออกให้หมด ระวังอย่าให้โดนตา ในกรณีที่ตายอดยังไม่เต่งให้ทำการริดใบออก เหลือก้านใบทิ้งไว้ประมาณ 10 - 15 วัน จึงนำมาเสียบ เฉือนโคนกิ่งพันธุ์ดีเป็นรูปลิ่ม ให้ความยาวของรอยเฉือนประมาณ 2 นิ้ว เสียบกิ่งพันธุ์ดีลงบนแผลที่เตรียมไว้ในต้นตอ จัดเนื้อเยื่อเจริญของกิ่งพันธุ์ดี และต้นตอให้ชิดกัน พันด้วยพลาสติกใสให้มิดยอดของกิ่งพันธุ์ดีขึ้นไปประมาณ 3 นิ้ว ประมาณ 25-30 วัน รอยแผลจะเชื่อมสนิทและตาของกิ่งพันธุ์จะเริ่มแตก ทำการกรีดพลาสติกตรงบริเวณปลายยอดออกเมื่อยอดใหม่แตกออกมาใบจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเขียว ทำการตัดยอดต้นตอทิ้งโดยจะทำการตัดให้ชิดรอยต่อ ในกรณีที่ตาของกิ่งพันธุ์ดีไม่แตกควรบังคับตาให้แตกโดยการควั่นหรือบากต้นตอให้สูง จากรอยต่อประมาณ 3 นิ้ว

การเสียบข้างมะม่วงในถุง
รอยแผลยาวประมาณ 2.5-5 ซม.		ลักษณะการเฉือนกิ่งพันธุ์ดี

สวมกิ่งพันธุ์ดีลงบนต้นตอ โดยให้เยื่อเจริญตรงกัน		พันพลาสติกจากล่างขึ้นบนให้แน่นมิดรอยแผล ประมาน25-30วันยอดจะเริ่มแตกเปิดพลาสติก บริเวณยอดออก

 

ยอดที่เปลี่ยนติดแล้วดี		มะม่วง1ต้นมี2สายพันธุ์ที่ปลูกในกระถาง

 การเสียบข้างมะม่วงในแปลง

มะม่วงต้นตอที่ปลูกไว้ในแปลง รอการเสียบข้าง		ตำแหน่งรอยเฉือน สูงจากพื้น 4-6 นิ้ว

เฉือนต้นตอโดยให้รอยแผลยาวประมาณ2.5-5ซม.		ตัดชิ้นส่วนที่เฉือนออกให้เหลือเพียง 1/3 ของส่วนที่เฉือนออกทั้งหมด

 

การเลือกยอดพันธุ์ดี ต้องยาวประมาณ 3 นิ้ว ยอดพันธุ์ดีมีใบสีเขียวเข้มควรมีตายอด ริดใบออกหมด

ให้แผลยาวเท่ากันกับแผลที่เตรียมบนต้นตอ

เฉือนโคนกิ่งพันธุ์ดีด้านตรงข้ามกับที่เฉือนครั้งแรกออกถึงเนื้อไม้ให้แผลที่เฉือน มีขนาดเท่ากับรอยเฉือนที่เหลือบนต้นตอ

สวมกิ่งพันธุ์ดีลงบนต้นตอโดยให้เยื่อเจริญตรงกัน	พันพลาสติกให้แน่นมิดรอยแผล
ประมาณ25-30วันยอดพันธุ์ดีจะเริ่มแตก ให้เปิดพลาสติกออก	เมื่อยอดพันธุ์ดีแตกและมีใบสีเขียวแสดงว่า ต้นสามารถหาอาหารเองได้ จึงทำการตัดยอด ต้นตอออก

ต่อไปเป็นการขยายพันธุ์มะม่วง โดยการเสียบกิ่งแบบเสียบเปลือก

 
การขยายพันธุ์มะม่วง โดยการเสียบกิ่งแบบเสียบเปลือก

การเสียบกิ่งแบบเสียบเปลือกดัดแปลง (Modified Bark grafting) วิธีการนี้จะใช้ในกรณีที่เปลือกไม้ลอกออกจากเนื้อไม้ได้ง่าย เหมาะสำหรับเปลี่ยนยอดมะม่วงในแปลงปลูก และทำการเปลี่ยนยอดต้นที่มีขนาดใหญ่ซึ่งปฏิบัติดังนี้ เลือกต้นตอบริเวณที่จะทำการต่อให้ตรงความสูงจากพื้นประมาณ 3-6 นิ้ว กรีดเปลือกต้นตอถึงเนื้อไม้ความยาวประมาณ 3 นิ้ว ทำการกรีด 2 รอยให้ขนานกัน ความกว้างประมาณ 0.5 นิ้ว ตัดรอยกรีดด้านบน เผยเปลือกออกให้หมด และตัดเปลือกออกให้เหลือควายยาวประมาณ 0.5 นิ้ว การเตรียมกิ่งพันธุ์ดีความยาว 3 นิ้ว ริดใบออกให้หมด ทำการเฉือนกิ่งพันธุ์ดีให้เฉียงลงให้รอยแผลยาวประมาณ 2 นิ้ว เฉือนปลายรอยเฉือนทางด้านตรงข้ามยาวประมาณ 0.5 นิ้ว เสียบกิ่งพันธุ์ดีลงบนรอยแผลของต้นตอ การวางกิ่งพันธุ์ดีควรวางให้ตรงรอยแผลของต้นตอ พันด้วยพลาสติกให้มิดพันธุ์ดี ประมาณ 3 นิ้ว ประมาณ 21-30 วัน ยอดพันธ์ดีจะเริ่มแตก ทำการกรีดพลาสติกตรงบริเวณด้านบนยอดออกให้ด้วยความระมัดระวัง เมื่อยอดพันธุ์ดีแตก ใบจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเขียวจะทำการตัดยอดต้นตอทิ้ง

กรีดเปลือกต้นตอถึงเนื้อไม้ ความยาวประมาณ 3 นิ้วทำการกรีด 2 รอยให้ขนานกัน ความกว้างประมาณ 0.5 นิ้ว

ตัดกรีดรอยด้านบน		เผยเปลือกไม้ออกมา
ตัดเปลือกออกให้เหลือความยาวประมาณ0.5นิ้ว		เตรียมกิ่งพันธุ์ดีความยาว 3 นิ้ว
เฉือนกิ่งพันธุ์ดีให้เฉียงลงให้รอยแผล ยาวประมาณ 2 นิ้ว		เฉือนปลายรอยเฉือนทางด้านตรงข้าม ยาวประมาณ 0.5 นิ้ว
เสียบกิ่งพันธุ์ลงบนแผลของต้นตอ		พันด้วยพลาสติกให้มิดพันธุ์ดี
พันด้วยพลาสติกให้มิดยอดพันธุ์ดี ประมาณ 3 นิ้ว		ประมาณ 21-30 วัน ยอดพันธุ์ดีจะเริ่มแตก ทำการกรีดพลาสติกตรงบริเวณด้านบนยอดออก
เมื่อยอดพันธุ์ดีแตก ใบเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเขียวจะทำการตัดยอดต้นตอทิ้ง

ท่านผู้อ่านท่านใดสนใจ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ อาจารย์พิชัย สมบูรณ์วงศ์ 
นักวิชาการเกษตรชำนาญการพิเศษ ฝ่ายนวัตกรรมและถ่ายทอดเทคโนโลยี 
สำนักวิจัยและส่งเสริมการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้. โทร.0-5387-3938-9 และ 089-6311432ในวันและเวลาราชการ