บทคัดย่อ

ข้าวเหนียวพันธุ์ กข 6 มีพื้นที่ปลูกถึง 15 ล้านไร่ คิดเป็นร้อยละ 83 ของพื้นที่ปลูกข้าวเหนียวทั้งหมด ข้าวเหนียวพันธุ์ กข 6 นิยมปลูกกันมากเนื่องจากมีคุณภาพการหุงต้มเป็นที่ต้องการของผู้บริโภค แต่เนื่องจากข้าวเหนียวพันธุ์ กข 6 มีลําต้นสูงจึงหักล้มทําให้ผลผลิตต่ำ จึงปรับปรุงพันธุ์ข้าวเหนียวพันธุ์ กข 6 ให้ต้นเตี้ยโดยวิธีผสมกลับและใช้โมเลกุลเครื่องหมายช่วยในการคัดเลือกพันธุ์รับ (recipient parent) คือ ข้าวต้นสูงพันธุ์ กข 6 มียีโนไทป์เป็น Sd1Sd1 และพันธุ์ให้ (donor parent) คือ ข้าวต้นเตี้ยพันธุ์ กข 1 มียีโนไทป์เป็น sd1sd1 การปรับปรุงพันธุ์เริ่มจากหา target marker ได้ไพรเมอร์ RD6Sd1MW1F/1R ที่เฉพาะกับอัลลีลเด่น Sd1 ของข้าวต้นสูงพันธุ์ กข 6 และไพร์เมอร์ sd1MW3F/3R ที่เฉพาะกับอัลลีลด้อย sd1 ของข้าวต้นเตี้ยพันธุ์ กข 1 ผลการหา flanking marker 1 คือ RM1339 (บนโครโมโซมที่ 1 ที่ 147.5 cm) และ flanking marker 2 คือ RM 3375 (บนโครโมโซมที่ 1 ที่ 155.1 cM)  ผลการหา background marker ได้ SSR marker จํานวน 69 ตําแหน่ง การผสมพันธุ์ในฤดูแรก ผลิต F1 โดยการผสมพันธุ์ระหว่างข้าวพันธุ์ กข 6 กับข้าวพันธุ์ กข 1 ในฤดูที่ 2 ผสม F1 กับข้าวพันธุ์ กข 6 และในฤดู 3-6 ผสม BCnF1 กับข้าวพันธุ์ กข 6 ในแต่ละชั่วของการผสมกลับใช้โมเลกุลเครื่องหมายช่วยในการคัดเลือก ในฤดูที่ 6 ได้ต้น BC4F1-127-4 4121-2630-358 ที่มียีโนไทป์เป็น Sd1sd1 และ flanking marker 1, flanking marker 2 และ background marker จํานวน 69 ตําแหน่ง มียีโนไทป์เหมือนกับ กข 6 ทุกตําแหน่ง ต่อจากนั้นนําสายพันธุ์ กข 6 ต้นเตี้ย ผสมกับสายพันธุ์ กข 6 ไม่ไวต่อช่วงแสงได้เมล็ด F1 ปลูกต้น 1F แล้วคัดเลือกด้วยโมเลกุลเครื่องหมายเพื่อหาต้นที่มีทั้งยีนด้อย sd1 และ hd1 ทําการผสมตัวเองเพื่อผลิตเมล็ด F2 ได้เมล็ด F2 ทั้งหมด 100 ประชากร เมล็ด F2 เหล่านี้จะนําไปปลูกในสภาพวันยาวเพื่อคัดเลือกหาต้น F2 ที่มีฟีโนไทป์เป็นต้นเตี้ยไม่ไวต่อช่วงแสงต่อไป