เยอบีร่ากระถาง : ไม้ดอกที่ไม่ควรมองข้าม บทความจากหนังสือพิมพ์ไทยนิวส์ ฉบับวันที่  1 มกราคม 2553 ปีที่ 40 ฉบับที่ 14,536 คอลัมม์ ทรัพย์ในดินสินในน้ำ..

คนไทยรู้จักเยอบีร่ามาเป็นเวลานานแล้ว โดยส่วนใหญ่นำดอกเยอบีร่ามาใช้ประโยชน์ในงานต่างๆ และมีส่วนน้อยที่ใช้ปลูกประดับสวน ซึ่งอาจจะปลูกลงแปลงหรือปลูกในกระถางตามความชอบของแต่ละคน  โดยเยอบีร่าที่ปลูกมักเป็นเยอบีร่าตัดดอกแทบทั้งสิ้น  ซึ่งมีทรงพุ่มขนาดใหญ่ ไม่กะทัดรัดสวยงาม ก้านดอกยืดยาว ดอกบานไม่ทนนาน และการดูแลรักษายาก ปัจจุบันได้มีการปรับปรุงพันธุ์เยอบีร่าในต่างประเทศสำหรับใช้เป็นไม้กระถาง แต่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายมากนักในเมืองไทย เนื่องจากเมล็ดพันธุ์มีราคาแพง การนำเข้าต้องผ่านบริษัทค้าเมล็ดพันธุ์ ซึ่งตกราคาเมล็ดละ 17-20 บาท เยอบีร่ากระถางจึงเป็นที่รู้จัก และใช้ประโยชน์อยู่เพียงคนกลุ่มน้อยเท่านั้น  ดูรูปการผลิตเยอบีร่ากระถางเพิ่มเติม

คุณรังสิมา  อัมพวัน นักวิจัย สังกัดฝ่ายปรับปรุงและพัฒนาพันธุกรรมพืชและสัตว์ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร   มหาวิทยาลัยแม่โจ้  ได้มีการศึกษาวิจัยการผลิตเยอบีร่าในกระถางจนประสบผลสำเร็จได้เยอบีร่ากระถางมีความสูงของต้นประมาณ 25-30 เซนติเมตร ทรงพุ่มกะทัดรัด ออกดอกดกตลอดปี ดอกมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 7-12 เซนติเมตร ดอกบานทนนาน มีให้เลือกหลากหลายสี ทั้งดอกเดี่ยวและดอกซ้อน ซึ่งมีทั้งใจกลางดอกสีดำและสีเหลือง  มีอายุข้ามปี การดูแลรักษาง่าย สามารถใช้ปลูกประดับแปลง เป็นไม้กระถางตั้งโต๊ะ เป็นของฝากของชำร่วยในช่วงเทศกาลต่างๆ ได้ดี  ด้วยเหตุนี้ฝ่ายวิจัย สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ จึงได้มีการศึกษาการผลิตเยอบีร่ากระถางแบบครบวงจร เพื่อผลักดันให้เยอบีร่ากระถางเป็นไม้ดอกเศรษฐกิจอีกชนิดหนึ่งที่สามารถสร้างรายได้ให้กับผู้ปลูกเลี้ยงได้ดี ที่ไม่ควรมองข้าม

การขยายพันธุ์: เยอบีร่ากระถางสามารถขยายพันธุ์ได้เหมือนเยอบีร่าตัดดอกทั่วไป ด้วยการเพาะเมล็ด การแยกหน่อ และการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช โดยฝ่ายปรับปรุงและพัฒนาพันธุกรรมพืชและสัตว์ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้คัดเลือกต้นพันธุ์ดีจากการเพาะเมล็ด แล้วนำดอกอ่อนมาทำการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 จากนั้นจึงทำการปลูกทดสอบเพื่อหาเทคโนโลยีในการปลูกเลี้ยง จนกระทั่งปี พ.ศ.2549 สามารถผลิตเยอบีร่ากระถางแบบครบวงจรได้
การปลูกเลี้ยงต้นกล้าพันธุ์: นำต้นกล้าพันธุ์ที่ได้จากการกระตุ้นการเกิดรากในห้องปฏิบัติการออกปลูกในสภาพแวดล้อมภายนอก เพื่อทำการปรับสภาพต้นในถาดปลูกที่มีส่วนผสมของวัสดุปลูกที่นึ่งฆ่าเชื้อแล้ว ได้แก่ ดิน:ทราย:ขี้เถ้าแกลบ:ขุยมะพร้าว อัตราส่วน 1:1:2:0.5 จากนั้นทำการปรับสภาพต้นกล้า จนกระทั่งต้นกล้าสามารถเจริญเติบโตในสภาพแวดล้อมได้ดีพร้อมย้ายปลูกลงภาชนะต่อไป  โดยต้นกล้ามีอายุประมาณ 4-5 สัปดาห์

การย้ายปลูก: ย้ายต้นกล้าลงปลูกในกระถางขนาด 6 นิ้ว ที่มีส่วนผสมของ
วัสดุปลูก ได้แก่ ดิน:ทราย:ขี้เถ้าแกลบ:ขุยมะพร้าว อัตราส่วน1:1:3:3
โดยสามารถเพิ่มปุ๋ยอินทรีย์/วัสดุปรับปรุงดินลงไปได้ จากนั้นทำการตัดแต่ง
ใบล่างทิ้งโดยให้เหลือใบใหม่ที่เกิดขึ้นหลังจากย้ายปลูกจากขวด
ประมาณ 3-4 ใบ เท่านั้น

การดูแลรักษา
การให้น้ำ: ควรให้น้ำในปริมาณน้อย 2 วันต่อครั้ง ซึ่งสังเกตจากความชื้นในวัสดุปลูก โดยในช่วงแรกที่เริ่มเกิดดอกสามารถให้น้ำโดนดอกได้ แต่เมื่อดอกเริ่มบานการให้น้ำไม่ควรให้น้ำโดนดอก เพื่อลดความเสียหายจากเชื้อราที่อาจเกิดขึ้นกับดอกได้

การให้ปุ๋ย:
ระยะการเจริญเติบโตทางลำต้น: ภายหลังจากการย้ายต้นกล้าลงกระถางปลูกได้ 1 สัปดาห์ ควรให้ปุ๋ยเคมีสูตร 16-16-16 + ปุ๋ยอินทรีย์ที่เร่งการเจริญเติบโตทางลำต้น (หากผสมในดินปลูกแล้ว ควรให้เฉพาะปุ๋ยเคมีอย่างเดียว)  โดยอัตราของปุ๋ยเคมีเท่ากับ 1/2 ช้อนชาต่อกระถาง และมีการให้ปุ๋ยทางใบ เพื่อบำรุงต้น 2 สัปดาห์ต่อครั้ง จำนวน 2 ครั้ง หรือจนกระทั่งดอกแรกโผล่ให้เห็น
ระยะการให้ดอก:  ภายหลังการย้ายปลูกต้นเยอบีร่าลงกระถางได้ประมาณ 4-5 สัปดาห์ หรือ 9-13 สัปดาห์  หลังย้ายต้นออกจากขวด ต้นเยอบีร่าจะเริ่มโผล่ดอกแรกให้เห็น ทั้งนี้ระยะเวลาการให้ดอกขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ และการดูแลรักษา  จากนั้นจึงให้ปุ๋ยเคมีสูตร 12-24-12 + ปุ๋ยออสโมโคท สูตร 16-16-16 อัตรา 1/2 ช้อนชาต่อกระถาง (สามารถให้ปุ๋ยอินทรีย์เร่งการให้ผลผลิตเพิ่มเติมได้) และให้ปุ๋ยทางใบบำรุงดอกอีก 1 ครั้ง

การตัดแต่งใบ: ทำการตัดแต่งใบเยอบีร่ากระถางภายหลังจากย้ายต้นกล้าลงปลูกในกระถาง และหลังจากนั้นทุกๆ 2 สัปดาห์ โดยดึงใบที่มีขนาดแผ่นใบหรือก้านใบเล็ก ใบแก่ ต้นที่มีใบปริมาณมากเกิน ซึ่งบังแสงแดดกัน รวมทั้งใบที่ผิดปกติออก โดยให้ใบที่เหลือมีขนาดใหญ่แผ่รับแสงแดดได้เต็มที่ และควรตัดแต่งใบเพื่อให้ได้ทรงพุ่มที่สมดุล  ซึ่งจะส่งผลให้ต้นออกดอกได้เร็วขึ้น และขนาดดอกมีคุณภาพ  การตัดแต่งใบนี้จำเป็นมากโดยเฉพาะพันธุ์ที่มีการแตกใบมาก

การเด็ดยอด: ทำเฉพาะบางสายพันธุ์ที่มีจำนวนต้นต่อกอน้อยเพียง 1-2 ต้นต่อกอเท่านั้น โดยเด็ดยอดหรือดอกทิ้ง ซึ่งจะทำให้ต้นเดิมแตกต้นใหม่ และจะกระทำเช่นนี้จนกว่าจะได้จำนวนต้นต่อกอเพียงพอ คือ 3-5 ต้นจึงหยุดการเด็ดดอกทิ้ง

การให้ดอก: เยอบีร่ากระถางจะทยอยออกดอกแรกให้เห็น  โดยใช้ระยะเวลาตั้งแต่เกิดตุ่มดอกจนดอกบาน ประมาณ 10-14 วัน และอายุของดอกบานนานประมาณ 7-14 วัน โดยจำนวนดอกที่ให้จะขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ การตัดแต่งใบ และการให้ปุ๋ย

การจำหน่าย: เยอบีร่ากระถางพร้อมจำหน่ายเมื่อมีปริมาณทรงพุ่มที่สมบูรณ์ มีปริมาณดอกมากประมาณ 3-5 ดอกต่อกระถาง โดยราคาจำหน่ายแบบขายส่งในปัจจุบัน ราคากระถางละ 50-60 บาท  ส่วนราคาขายปลีกราคากระถางละ 80-150 บาท  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสถานที่ ซึ่งหากเป็นแหล่งท่องเที่ยวจะมีราคาสูง

แนวโน้มของตลาด: ปัจจุบันเยอบีร่ากระถางเริ่มเป็นที่รู้จักกันมากขึ้น หากได้รับการสนับสนุนจะเป็นไม้ดอกกระถางชนิดใหม่ที่มาแรงในอนาคต เนื่องจากการปลูกเลี้ยงไม่ยากให้ดอกดกตลอดปี สามารถขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อได้ และมีอายุข้ามปี จึงคุ้มค่าในการซื้อหาไว้ปลูกเลี้ยงสำหรับผู้รักต้นไม้  ดูรูปการผลิตเยอบีร่ากระถางเพิ่มเติม
ขั้นตอนการผลิตเยอบีร่ากระถาง

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ท่านผู้อ่านท่านใดสนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ คุณรังสิมา  อัมพวัน ฝ่่ายปรับปรุงและพัฒนาพันธุกรรมพืชและสัตว์ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ โทร. 0 5387 3825  ในวันและเวลาราชการ  ดูรูปการผลิตเยอบีร่ากระถางเพิ่มเติม 

รายงานโดย

ฝ่ายนวัตกรรมและถ่ายทอดเทคโนโลยี
สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร
มหาวิทยาลัยแม่โจ้  โทร. 053-873938-9