พืชสมุนไพรไล่แมลงทดแทนการใช้สารเคมีสังเคราะห์(ตอนที่1) ปัจจุบันสถานการณ์ของสภาพแวดล้อมทั่วโลกได้มีการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่สามารถพูดได้ว่าย่ำแย่ลงกว่าเมื่อหลายปีที่ผ่านมาเป็นอันมาก อาจกล่าวได้ว่ากำลังเข้าขั้นวิกฤติเลยที่เดียว...

ปัจจุบันสถานการณ์ของสภาพแวดล้อมทั่วโลกได้มีการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่สามารถพูดได้ว่าย่ำแย่ลงกว่าเมื่อหลายปีที่ผ่านมาเป็นอันมาก อาจกล่าวได้ว่ากำลังเข้าขั้นวิกฤติเลยที่เดียว ซึ่งจะเห็นได้จากข่าวสารต่างๆไม่ว่าจะเป็นจากสื่อโทรทัศน์หรือวิทยุก็ตามต่างพูดถึงความเปลี่ยนแปลงทางสภาพแวดล้อมซึ่งมีผลทำให้เกิดแผ่นดินไหว น้ำท่วม ไฟป่า ฝนแล้ง หิมะตกหนัก  หรือเกิดอากาศร้อนจัดจนกระทั่งมีผู้คนล้มป่วยและเสียชีวิตตามมาเป็นจำนวนมาก ซึ่งเหตุการณ์ดังกล่าวได้เกิดขึ้นเกือบทั่วโลกของเรา หากนึกย้อนกลับไปเมื่อ 20-30 ปีที่ผ่านมา เหตุการณ์ดังกล่าวมักไม่ค่อยจะเกิดขึ้นให้ได้เห็นหรือได้ยินบ่อยนักเมื่อเทียบกับ10ปีที่ผ่านมานี้  สาเหตุของเหตุการณ์ดังกล่าวก็คงหนีไม่พ้นมนุษย์เรานี่เองที่เป็นคนทำให้เกิดขึ้น อาจจะโดยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์หรือโดยความตั้งใจก็ตาม ณ วันนี้ก็มีผลทำให้สภาพแวดล้อมที่น่าอยู่ของโลกกลมๆใบนี้ได้เปลี่ยนแปลงไป  และสาเหตุหนึ่งที่เกิดจากน้ำมือของมนุษย์เป็นผู้กระทำก็คือการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรทั่วโลก   ทำให้เกิดการขาดแคลนอาหารหารสำหรับบริโภค ดังนั้นจึงทำให้มีการใช้สารเคมีสังเคราะห์ทางการเกษตรชนิดต่างๆ เพื่อช่วยเพิ่มผลผลิตให้เพียงพอกับความต้องการของประชากร  ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่าการใช้สารเคมีสังเคราะห์นั้นมีผลกระทบต่อสภาวะแวดล้อมทางธรรมชาติก่อให้เกิดปัญหาความเสื่อมโทรมของทรัพยากร  ดิน น้ำ  และระบบนิเวศน์  ต้องถูกทำลายลงไป

ทุก ๆ เวลา  และในสภาวะปัจจุบันทั่วโลกกำลังรณรงค์ให้มีการรักษาสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติให้มีสภาพดีขึ้น จึงมีการออกมาตรการต่างๆ เพื่อใช้เป็นเครื่องมือควบคุม  เช่น ออกมาตรฐาน ISO  การซื้อสินค้าประเภทผลผลิตทางเกษตรที่เรียกว่า ผลผลิตจากเกษตรอินทรีย์ เป็นต้น  สำหรับวิธีหนึ่งที่จะสามารถช่วยลดปริมาณการใช้สารเคมีสังเคราะห์ลงได้ก็คือการหันกลับไปใช้ธรรมชาติเหมือนเดิม ในที่นี้ก็คือการกลับไปนำสมุนไพรที่เป็นของพื้นบ้านดั้งเดิมที่มีอยู่แล้วมาใช้ประโยชน์ในการป้องกันกำจัดแมลงและเพื่อช่วยเพิ่มผลผลิตโดยไม่ต้องพึ่งพาสารเคมีสังเคราะห์

สำหรับการนำสมุนไพรซึ่งเป็นพืชพรรณที่มีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ในบ้านเรามาใช้ประโยชน์นั้นมีด้วยกันหลายรูปแบบ  แต่ส่วนมากแล้ว เมื่อพูดถึงสมุนไพรเรามักจะนึกถึงในด้านการนำไปใช้เป็นยาเพื่อบำบัดรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ของคนเราเป็นส่วนใหญ่  สำหรับการใช้สมุนไพรเพื่อไล่หรือกำจัดศัตรูพืชจึงเป็นอีกรูปแบบหนึ่งของการใช้ประโยชน์จากสมุนไพร  ซึ่งจะว่าไปแล้วการใช้สมุนไพรเพื่อไล่หรือกำจัดแมลงนั้นไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับการทำเกษตรในเมืองไทย  โดยเฉพาะแวดวงเกษตรทางเลือกนั้นได้มีการนำสมุนไพรมาใช้ป้องกันกำจัดศัตรูพืชมานานกว่า 20 ปีแล้ว  แต่ยังไม่มีการส่งเสริมอย่างจริงจัง  แต่ในปัจจุบันกระแสในเรื่องสิ่งแวดล้อมและการบริโภคเพื่อสุขภาพมีการตื่นตัวกันเพิ่มมากขึ้น  ผู้คนทั่วโลกต่างเสาะแสวงหาสิ่งดำรงชีพที่ปราศจากการปนเปื้อนของสารเคมีและสารพิษต่างๆ จึงเป็นสาเหตุให้บรรดาเกษตรกรเริ่มหันมาให้ความสนใจกับการปลูกพืชผักผลไม้ปลอดสารพิษ และหาวิธีการต่างๆ เพื่อที่จะนำมาใช้ทดแทนสารเคมี  พืชสมุนไพรจึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจที่สุด  ซึ่งปัจจุบันภาคธุรกิจได้หันมาผลิตสารสกัดจากสมุนไพรเพื่อใช้สำหรับกำจัดศัตรูพืชออกมาจำหน่ายกันอย่างแพร่หลาย
สำหรับผู้ที่กำลังใช้หรือต้องการใช้พืชสมุนไพรต้องทำความเข้าใจกันเสียก่อนว่าการใช้พืชสมุนไพรเพื่อป้องกันและกำจัดศัตรูพืชไม่ได้เป็นวิธีการสำเร็จรูปที่จะช่วยป้องกันหรือแก้ไขปัญหาของศัตรูพืชได้อย่างเบ็ดเสร็จสมบูรณ์  เนื่องจากการใช้สมุนไพรในรูปแบบนี้แท้จริงแล้วเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการ  กลับไปหาวิธีการสร้างสมดุลธรรมชาติ   เพื่อให้เกิดการระบาดของแมลงศัตรูพืชน้อยที่สุด  แต่ถ้าจะให้ดีเราควรจะมีการจัดการและการป้องกันแมลงศัตรูพืชตั้งแต่เริ่มต้นที่ทำการเพาะปลูก  โดยเริ่มตั้งแต่การเตรียมดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ด้วยการปรับปรุงดินด้วยปุ๋ยพืชสด  ปุ๋ยหมัก  ปุ๋ยคอก  ปุ๋ยชีวภาพ  รวมทั้งการใช้น้ำหมักชีวภาพเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของ    จุลินทรีย์   มีการวางแผนเลือกใช้พันธุ์พืชผักพื้นบ้านที่มีความต้านทานโรคและแมลงศัตรูพืช   รวมทั้งการปลูกพืชผักแบบผสมผสานและหมุนเวียนด้วย  ซึ่งวิธีการต่าง ๆเหล่านี้จะช่วยลดการระบาดของแมลงศัตรูพืชได้มาก  แต่หากเกิดปัญหาการระบาดของแมลงศัตรูพืชขึ้น  การใช้สมุนไพรก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่จะช่วยให้ปัญหาโรคและแมลงลดลงได้  แถมยังไม่เกิดสารพิษตกค้าง  ที่สำคัญยังมีตนทุนในการดำเนินงานน้อยกว่าสารเคมีอยู่มาก  การใช้สมุนไพรไล่แมลงและศัตรูพืชจึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจไม่น้อย

สำหรับตอนที่ 2 ผู้เขียนจะได้นำเสนอพืชสมุนไพรที่ใช้สำหรับป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืชชนิดต่าง ๆ รวมถึงพืชที่มีพิษเฉพาะเจาะจงกับแมลงและหนอนต่างๆ ในครั้งต่อไป

ท่านผู้อ่านท่านใดสนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่        อาจารย์แสงเดือน  อินชนบท  สำนักฟาร์มมหาวิทยาลัยแม่โจ้      โทร. 053-873071   ในวันและเวลาราชการ

รายงานโดย

ฝ่ายส่งเสริมการเกษตร  สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร
มหาวิทยาลัยแม่โจ้  โทร. 053-873938-9