การปลูกข้าวพันธุ์ดีไว้ทำพันธุ์

สกุล มูลคำ ศูนย์วิจัยข้าวเชียงใหม่ สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว
เอกสารประกอบการบรรยายในการฝึกอบรมหลักสูตร "การปลูกและผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวสู่ชุมชน" 27 มิ.ย.55 ณ ศูนย์การศึกษาต่อเนื่อง อาคารธรรมศักดิ์มนตรี มหาวิทยาลัยแม่โจ้

ข้าวจัดว่าเป็นพืชอาหารหลักของมนุษย์กว่าครึ่งโลก และยังเป็นพืชที่มีความผูกพันธ์กับวิถีชีวิตของคนที่ปลูกข้าวด้วย แต่มักพบเห็นอยู่บ่อยครั้งที่มีบางแห่งข้าวไม่เพียงพอกับการบริโภค ทั้งนี้อาจเกิดจากปัจจัยหลายอย่าง เช่น ได้รับความเสียหายจากภัยธรรมชาติ เป็นต้น ดังนั้นการเพิ่มผลผลิตข้าวให้เพียงพอกับการบริโภค มีสิ่งที่เกี่ยวข้องอยู่หลายอย่างด้วยกัน เช่น การใช้พันธุ์ที่เหมาะสม การดูแลรักษาอย่างถูกต้อง และการใช้เมล็ดพันธุ์ที่ดี เป็นต้น การใช้เมล็ดพันธุ์ดีเป็นสิ่งหนึ่งที่ถือได้ว่าเป็นการเริ่มต้นที่เหมาะสมในการเพิ่มผลผลิตข้าวให้ได้ผลผลิตสูงและมี คุณภาพ ปัจจุบันประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกข้าวปีหนึ่งๆ ประมาณ 67 ล้านไร่ และมีความต้องการใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวเพื่อปลูกอย่างน้อย 670 ล้านกิโลกรัม แต่เมล็ดพันธุ์ข้าวที่ผลิตโดยหน่วยงานของราชการ มีไม่เพียงพอกับความต้องการของเกษตรกร จึงทำให้เกษตรกรหลายรายที่ต้องหันไปใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่ผลิตโดยเอกชน เพื่อนบ้าน ตลอดถึงใช้เมล็ดพันธุ์จากแปลงนาตนเองจากเหตุผลดังกล่าวข้างต้นทำให้มองเห็นว่า การปลูกข้าวสำหรับเก็บไว้ทำพันธุ์จึงเป็นแนวทางที่จะช่วยให้เกษตรกรมีพันธุ์ข้าวที่ดีไว้ปลูกในฤดูต่อไป

ข้าวพันธุ์ดีคืออะไร
ข้าวพันธุ์ดี คือ พันธุ์ข้าวที่ทางราชการแนะนำให้เกษตรกรปลูกหรือข้าวที่ปลูกแล้วให้ผลผลิตสูง มีคุณภาพดี ต้านทางโรคและแมลงศัตรูข้าว มีความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของท้องถิ่นและมีคุณภาพตรงตามความต้องการของตลาด

ลักษณะของเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดี  เมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีควรมีลักษณะดังนี้
-มีลักษณะถูกต้องตรงตามพันธุ์
-ไม่มีเมล็ดข้างพันธุ์อื่นปน
-ไม่มีเมล็ดข้าวแดงปน
-ไม่มีเมล็ดข้าวจ้าวปนในข้าวเหนียว ไม่มีเมล็ดข้าวเหนียวปนในข้าวจ้าว
-ไม่มีสิ่งอื่นๆเจือปน
-มีความงอกไม่ต่ำกว่า 80 เปอร์เซ็น
-มีความชื้นไม่เกิน 14 เปอร์เซ็น

เหตุผลในการปลูกข้าวไว้ทำพันธุ์เอง
-ลดปัญหาการขาดแคลนเมล็ดพันธุ์
-ประหยัดค่าใช้จ่าย ไม่เสียเวลาหาซื้อเมล็ดพันธุ์
-ได้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่ความงอกดี
-ได้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีความบริสุทธิ์ตามความต้องการ
-สามารถขายให้กับเพื่อนบ้านได้
ก่อนจะปลูกข้าวพันธุ์ดีไว้ทำพันธุ์ผู้ปลูกควรทราบเกี่ยวกับการเจริญเติบโตของข้าว เพื่อง่ายในการจัดการต่างๆ